Czesław Józef Nowak (1905-1942)
Absolwent Szkoły Morskiej w Londynie z 1940 roku; III oficer – zginął na s/s „Wigry”.
Urodził się 9 lipca 1905 r. w Krakowie[1] (rodzice Jan i Joanna Grotyńska).Według karty meldunkowej pracował w Gdyni od 1934 roku jako marynarz (ostatni adres zamieszkania: ul. Leśna 35), m.in. na statkach „K. Pułaski” i „Minerwa”. W 1933 r. ożenił się z Franciszką Łucją (z domu Ratajczak). Szkołę Morską dokończył w Anglii w 1940 r.
W połowie stycznia 1942 r. był III oficerem na s/s „Wigry” przewożącym dwa tysiące ton mączki rybnejw czasie kolejnego rejsu z Reykjaviku do Nowego Jorku. Parowiec był już niedaleko Reykjaviku, gdy podczas bardzo silnego sztormu i wiatru o sile 12°B nastąpiły po kolei dwie awarie – lewego kotła i urządzeń sterowniczych. Zdryfował w głąb zatoki Faxi, gdzie wiatr i fale rzuciły go na skały. Członkowie załogi, którzy byli w szalupie, spośród znajdujących się w wodzie rozbitków żywych wyłowili dwóch, ale jeden z nich zmarł. W końcu fale wywróciły szalupę, a do brzegu dotarło tylko trzech: II oficer Ludwik Smolski (abs. WN z 1940 i 1944), marynarz Bragi Kristjansson i radiooficer Wacław Przybysiak, który zmarł z wycieńczenia.
„W dwa dni po zatonięciu «Wigier» na redę Reykjaviku w Hvalfjörður zawinął polski parowiec «Hel» dowodzony przez kapitana Tadeusza Szczygielskiego. I ten statek stoczył ciężką walkę z huraganowym sztormem, który zatopił «Wigry», odnosząc szereg uszkodzeń. […] załoga «Helu» wzięła udział w identyfikacji 18 zwłok ofiar katastrofy. Ich pogrzeb odbył się 19 stycznia. Był to bardzo uroczysty pogrzeb. Prócz tłumu mieszkańców Reykjaviku i załogi statku «Hel» z kapitanem Szczygielskim na czele wzięła w nim także udział delegacja załogi transatlantyku «Batory», który właśnie tego dnia zawinął na redę Reykjaviku po brytyjskich żołnierzy”[2].
Źródła: Kadry morskie Rzeczypospolitej, tom I, pod red. Jana Kazimierza Sawickiego, wyd. II, Gdynia 2000; Jerzy Miciński, Bohdan Huras, Marek Twardowski, Księga statków polskich 1918-1945, tom 3, Gdańsk 1999; Wadim Konstanty Taniewski-Elliott, Spis personelu zatrudnionego na statkach Polskiej Marynarki Handlowej w latach 1939-1945, Gdańsk 1981; „Wytknięty kurs”. Stanowisko Polskiej Marynarki Handlowej po dniu 5-go lipca 1945.
[1]„Wytknięty kurs”. Stanowisko Polskiej Marynarki Handlowej po dniu 5-go lipca 1945, spis strat personelu PMH od chwili opuszczenia portu ojczystego we wrześniu 1945 r., s. 45.
[2] Jerzy Miciński, Bohdan Huras, Marek Twardowski, Księga statków polskich 1918-1945, tom 3, Gdańsk 1999, s. 210-211.
